Treść strony - Terapeuta SI
Układ dotykowy jest największym i najbardziej pierwotnym systemem zmysłowym. Poprzez receptory znajdujące się na całej powierzchni skóry docierają do nas informacje dotykowe. Receptory dotyku odbierają informacje o nacisku, wibracji, ruchu, temperaturze, bólu, lekkim dotyku oraz rozciąganiu skóry. W każdym momencie jesteśmy dotykani albo czegoś dotykamy np. przez ubrania, innych ludzi, meble, podmuch wiatru.
Można wyodrębnić kilka podstawowych funkcji zmysłu dotyku:
- chroni człowieka, przekazując informacje o zagrożeniu (np. niespodziewany dotyk czy zmiana pozycji ciała) oraz zapewnia bezpieczeństwo emocjonalne
- wpływa na rozwój schematu ciała,
- pomaga w planowaniu ruchu,
- wspiera rozwój percepcji wzrokowej,
- oddziałuje na rozwój umiejętności manualnych,
- ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie społeczne, nawiązywanie relacji z innymi ludźmi.
Układ dotykowy możemy podzielić na dwie części:
- system ochronny – uczula każdego z nas na potencjalne pożyteczne bądź szkodliwe bodźce, mówi nam że coś się dzieje, ale nie mówi dokładnie gdzie. Aktywatorem tych receptorów jest lekki dotyk. Przykład: pieszczota, łaskotanie, komar.
- dotyk różnicujący – uczy nas odróżniać, jakiego rodzaju dotyk odczuwamy, rozwija się na bazie doświadczeń jakie gromadzimy w trakcie swojego życia. Aktywatorem tych receptorów jest mocny dotyk. Przykład: szukanie kluczy w torebce, rozpoznawanie czy dotyk jest lekki czy mocny.
OBJAWY DEZINTEGRACJI W OBRĘBIE UKŁADU DOTYKOWEGO M. IN.:
- Niechęć do bycia dotykanym lub nachalne przytulanie się
- Pocieranie miejsca dotknięcia
- Unikanie czesania włosów, obcinanie włosów czy paznokci
- Wkładanie do buzi przedmiotów niebędących jedzeniem
- Słaba reakcja na uderzenie się czy przewrócenie
- Unikanie zabaw z rówieśnikami lub bardzo gwałtowne zabawy (szturchanie, popychanie rówieśników)
- Unikanie chodzenia na boso lub chodzenie na palcach
- Zbyt mocne lub zbyt słabe trzymanie przedmiotów
- Negatywna reakcja na mycie zębów, twarzy, głowy
- Preferowanie pewnych ubrań, nietolerancja metek
- Słaba lub nadmierna reakcja na ból, dotyk
Dzieci nadwrażliwe na dotyk mogą również prezentować wybiórczą dietę. Najczęściej w wyniku problemów z zaakceptowaniem pewnych konsystencji, chcą jeść tylko produkty gładkie o konsystencji papki lub suche. Nie potrafią zaakceptować dań w których konsystencja jest mieszana. Nie są w stanie zjeść zupy z makaronem, kromki chleba posmarowanej masłem czy ziemniaków polanych sosem. Bardzo często reagują odruchem wymiotnym, niekiedy już sama pora posiłku jest dla nich trudna do zaakceptowania.
Przykładowe zabawy i aktywności stosowane w pracy z dzieckiem z nadwrażliwością i podwrażliowścią dotykową
- Wykorzystanie różnego rodzaju masażerów (wałeczki, piłeczki z kolcami, gąbeczki) w zabawie z dzieckiem.
- Wycinanie metek z ubrań.
- Stosowanie chłodniejszej wody w trakcie kąpieli oraz mocniejszego docisku przy wycieraniu.
- Zabawy z wykorzystaniem kaszy, grochu, kasztanów, piasku.
- Wykorzystanie w zabawie mas plastycznych, np. pucholina, piankolina, ciecz nienewtonowska, slime.
- Zabawy z pianką do golenia na lustrze, stoliku, podłodze.
- Chodzenie po ścieżkach sensorycznych (np. sypanie do pojemników: makaronu, żołędzi, liści, rozkładanie ostrych wycieraczek, przyklejanie dywaników o różnych fakturach) oraz jeżykach rehabilitacyjnych.
- Stosowanie stymulacji termicznej, np. poprzez nalanie do dwóch butelek ciepłej i zimnej wody i przenoszenie ich, wrzucenie kostek lodu do ciepłej wody i ich wyciąganie, zanurzanie rąk raz w ciepłej, a raz w zimnej wodzie.
- Spacerowanie bosymi stopami po folii bąbelkowej.
- Przenoszenie woreczków wypełnionych różnymi substancjami zarówno stopami, jak i rękoma.
- Memory dotykowe.
Dysfunkcje w zakresie funkcjonowania zmysłu dotyku mogą przyczyniać się do zahamowania rozwoju i niekorzystnie oddziaływać na funkcjonowanie dziecka. Pociągają one za sobą wiele negatywnych konsekwencji, do których zaliczamy m.in.:
- obniżenie samooceny,
- bycie niezrozumiałym przez rówieśników oraz nauczycieli,
- odczuwanie dyskomfortu w sytuacjach społecznych,
- zaburzenia koncentracji (dzieci skupiają się bowiem na unikaniu bodźców lub dążą do tego, aby dostarczyć ich sobie jak najwięcej),
- brak umiejętności dostosowania się do sytuacji, brak elastyczności działania,
- wypracowanie w sobie sztywnych mechanizmów działania pomagających w przezwyciężeniu trudności szkolnych.
Dlatego niezwykle istotne staje się prowadzenie wnikliwej obserwacji i zdiagnozowanie trudności z obszaru integracji sensorycznej, aby możliwe stało się wdrożenie odpowiednich działań. Warto jednak mieć świadomość, że często aktywność własna dzieci jest dla nich najlepszym lekarstwem. Dążą one bowiem intuicyjnie do zaspokojenia swoich potrzeb i zdają sobie sprawę z tego, jakiej formy ruchu im w danym momencie potrzeba najbardziej.
Źródło: https://www.pracowniasi.pl/
