Treść strony - Psycholog
NEOFOBIA ŻYWIENIOWA
Neofobia żywieniowa to lęk lub niechęć do próbowania nowej potrawy, nieznanej żywności lub żywności, która jest podana w inny sposób niż dotychczas.
Występowanie neofobii żywieniowej obserwuje się w okresie wczesnego dzieciństwa z największym nasileniem między 2 a 6 r. ż.
Dzieci te spożywają zazwyczaj tylko kilka produktów jak np. suchy chleb, makaron, płatki bez mleka, frytki czy jogurt konkretnej firmy. Słaba akceptowalność żywności wpływa na małą różnorodność diety, ryzyko niedoborów żywieniowych, co może prowadzić do zahamowania wzrostu i rozwoju dziecka.
Przyczyna występowania neofobii nie jest jednoznaczna. Na powstanie tego zaburzenia wpływają czynniki genetyczne, biologiczne jak np. preferencje żywieniowe kobiety w trakcie ciąży, regulacja ośrodków głodu i sytości u dziecka, także osobowość. Przyczyną mogą być również przebyte choroby w niemowlęctwie jak, biegunki, zaparcia, alergie pokarmowe. Duży odsetek dzieci ze spektrum autyzmu ma wybiórczość pokarmową. Wpływ może mieć także sposób karmienia lub stosowanie jedzenia jako kary lub nagrody.
Jak pomóc dziecku z neofobią żywieniową?
Najważniejsze to nie stosowanie nacisku, nie usilne namawianie na spróbowania danego produktu. Należy dziecku eksponować dany produkt, nawet wiele razy, żeby mogło się z nim oswoić. Można proponować dziecku próbowanie nowych produktów w spokojnej atmosferze, dawanie dobrego przykładu przez opiekuna, czy unikanie nagradzania niezdrową żywnością jak np. słodyczami. Można udać się do psychologa specjalizującego się w zaburzeniach odżywiania czy psychodietetyka.
Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym
Część III
Zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie
Dzieci charakteryzujące się tym zaburzeniem poszukują pocieszenia
w trudnych sytuacjach, nie zwracając uwagi do kogo się zbliżają, nie ma to dla nich większego znaczenia. W niemowlęctwie dominują zachowania tzw. „przylepne”, a w okresie wczesnodziecięcym i przedszkolnym charakteryzują się poszukiwaniem uwagi i przyjacielskim zachowaniem wobec wszystkich osób
z otoczenia.
Zaburzenie powstaje w wyniku współwystępowania wczesnego braku wybiórczych więzi, utrzymywaniu się słabych interakcji społecznych, połączonych z brakiem ich specyficzności w nawiązaniu do sytuacji. Zazwyczaj powstaje u dzieci wychowywanych od niemowlęctwa w domu dziecka i innych instytucjach przy wielokrotnych zmianach opiekunów. W późniejszym dzieciństwie skutkuje to trudnością w nawiązywaniu bliskich relacji
z rówieśnikami. Czasami dołączają się zaburzenia zachowania i emocji.
Najważniejszą zasadą leczenia jest zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa i wieloletniej pomocy terapeutycznej, która będzie miała za zadanie umożliwić dziecku rozwiązania problemów związanych z przeszłością.
I.Namysłowska, Psychiatria dzieci i młodzieży, Warszawa, PZWL, 2016
Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym
CZĘŚĆ II
Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie ( RAD)
Zaburzenie to występuje u niemowląt i małych dzieci, polega ono na poważnie zaburzonym i nieodpowiednim wzorcu tworzenia relacji z innymi ludźmi. RAD można zaobserwować przed ukończeniem 5 roku życia.
Przyczyną tego zaburzenia jest niewłaściwa opieka nad dzieckiem, która polega na psychicznym i fizycznym zaniedbywaniu dziecka.
Pomimo iż dziecko doświadcza przemocy, braku zainteresowania ze strony opiekunów czy jest zaniedbywane to i tak poszukuje relacji z rodzicem. Dąży do stworzenia z nim więzi, kiedy istnieje przestrzeń na wejście w jakąkolwiek relacje, wchodzi w nią. Silna potrzeba utworzenia więzi jest tak ogromna, że dziecko nawet po traumatycznych przeżyciach nadal jej poszukuje. Dziecko nie zdaje sobie sprawy, że tak nie powinno być, nie miało nigdy innych, pozytywnych doświadczeń i cały czas poszukuje sposobów by przetrwać i przystosować się. Często tego typu zaburzenia można zaobserwować u dzieci z domów dziecka, które nie zaznały szczęścia u boku swoich biologicznych rodziców.
Dzieci wykazują sprzeczne lub ambiwalentne reakcje społeczne, które można zaobserwować w trakcie rozstań lub powitań. Zaburzenia emocjonalne przejawiają się wyraźnym poczuciem nieszczęścia, brakiem reakcji emocjonalnych, reakcjami wycofania się jak np. zwijanie się w kłębek, lub reakcjami agresywnymi. Czasami występuje lękliwość i nadmierna czujność, która może przejawiać się nieustanną obserwacją otoczenia.
W późniejszym wieku dzieci te stosują przemoc, by przetrwać w walce o zasoby, które według nich są zagrożone. W wyniku traumatycznych przeżyć
w pierwszych latach życia dziecko wyucza się nieprawidłowych zachowań, które w tamtej chwili były jedynymi dostępnymi zachowaniami.
RAD można stwierdzić w momencie gdy NIE występują inne zaburzenia rozwoju jak np. całościowe zaburzenie rozwoju, niepełnosprawność intelektualna, nadruchliwość psychoruchowa czy organiczne uszkodzenia mózgu.
Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym
Wyodrębnia się 3 podstawowe kategorie zaburzeń:
- Mutyzm wybiórczy
- Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie
- Zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie
Dzisiaj przybliżę Państwu specyfikę zaburzenia mutyzmu wybiórczego.
CZĘŚĆ I
Mutyzm wybiórczy nazywany również selektywnym to zaburzenie, które rozwija się we wczesnym dzieciństwie i polega na tym, że dziecko nie odzywa się w konkretnych sytuacjach, a swobodnie rozmawia w określonych okolicznościach. Zazwyczaj dzieci te komunikują się bez zarzutu w swoim najbliższym środowisku rodzinnym, natomiast wobec nauczycieli
i rówieśników nie wykorzystują swoich zdolności do komunikowania się. Oczywiście nie jest to regułą i dziecko może mieć kolegę lub koleżankę, ale do pozostałych osób w grupie lub klasie może się nie odzywać. Kolejnym warunkiem do diagnozy mutyzmu jest prawidłowe rozumienie mowy, a także wykluczenie zaburzeń słuchu i zaburzeń neurologicznych.
Badania pokazują, że powyższe zaburzenie częściej występuje
u dziewczynek niż chłopców. Najczęściej można zaobserwować mutyzm
w wieku 3-6 lat. Czas trwania mutyzmu wybiórczego może wynosić od kilku miesięcy do 2 lat, niekiedy trwa dłużej, a utrzymujący się do 10 roku życia jest złym prognostykiem.
Etiologia
Mutyzm wybiórczy jest zaburzeniem o wieloczynnikowej etiologii. Zalicza się do niego takie czynniki jak:
- biologiczne ( organiczne uszkodzenie mózgu, zazwyczaj okołoporodowe, dysharmonijny rozwój psychoruchowy, zaburzenia rozwoju mowy)
- środowiskowe
- indywidualne
Dzieci te charakteryzują się wysokim poziomem lęku społecznego, nieśmiałością, wycofywaniem się, kontrolowaniem i manipulowaniem otoczeniem, stawianiem uporu i czasami zachowaniami agresywnymi.
Mutyzm jest zaburzeniem przejściowym, a nie przewlekłym i w wielu przypadkach dochodzi do ustąpienia objawów. Sytuacja staje się bardziej skomplikowana gdy objawy utrzymują się 6-12 miesięcy ponieważ u połowy tych dzieci nawet po upływie kilku lat nie udaje się uzyskać poprawy.
Umiejętności dziecka w sferze emocjonalno – społecznej
Dziecko 3 letnie
- sygnalizuje potrzeby fizjologiczne;
- samodzielnie je;
-potrafi założyć niektóre części garderoby jak np. buty czy luźne spodnie;
- potrafi samo zorganizować sobie zabawę, na krótką chwilę;
- zaczyna dzielić się zabawkami;
- zaczyna rozumieć zasady społeczne, pozwalające mu funkcjonować w grupie;
- zaczyna przeżywać do tej pory raczej nieznane emocje jak poczucie wstydu, zakłopotanie, poczucie winy.
Dziecko 4 letnie
- potrafi się rozebrać i założyć niektóre części garderoby;
- posługuje się łyżką i widelcem;
- staje się bardziej ruchliwe;
- pojawia się zdolność do reakcji odroczonych – dziecko zaczyna kontrolować wybuchy złości i żalu.
- potrafi zaczekać na swoją kolej;
- zaczyna rozumieć i przestrzegać zasad obowiązujących w grupie;
- prosi o pozwolenie, gdy chce bawić się zabawką kolegi;
- zaczyna uczestniczyć w zabawach tematycznych;
- dysponuje coraz większym zasobem słów do nazywania swoich uczuć.
Dziecko 5-6 letnie
- ubiera się samodzielnie, zapina guziki;
- wzrasta znaczenie autorytetu osób innych niż rodzice;
- lubi zabawy oparte na współzawodnictwie;
- potrafi wykonać złożone polecenie;
- potrafi słuchać gdy mówi ktoś inny;
- zabawa jest rozbudowana i zorganizowana w ciąg zdarzeń.
Jak radzić sobie z agresją u dziecka?
Przyczyny agresji:
- niezaspokojenie potrzeb;
- zbyt wysokie wymagania w stosunku do dziecka;
- niskie poczucie wartości;
- poczucie niesprawiedliwości;
- pojawienie się nowego członka rodziny;
- poczucie odrzucenia;
- zbyt mało czasu poświęconego dziecku lub całkowity brak zainteresowania dzieckiem
- przemoc w rodzinie;
- zbyt ciasne ubranka, które krępują ruchy dziecka;
- traumatyczne wydarzenia;
- zaburzenia rozwojowe.
Sposoby radzenia sobie z agresją:
- NIE wolno reagować agresją na agresje!
- uczymy dziecko nazywania swoich emocji;
- wzmacniamy pozytywne zachowania dziecka;
- uczymy szacunku do drugiego człowieka;
- pokazujemy sposoby radzenia sobie ze złością;
- spędzamy z dzieckiem więcej czasu, rozmawiamy z nim;
- stawiamy jasne granice, jesteśmy konsekwentni;
- krytykujemy tylko i wyłącznie ZACHOWANIE dziecka. Nie kierujemy komunikatów typu „ Jesteś niegrzeczny”. Mówimy „ Nie podoba mi się Twoje zachowanie ponieważ…..”;
- Jesteśmy wzorem dla naszego dziecka, dlatego nie przejawiamy zachowań agresywnych;
- jeżeli dziecko dopuści się agresji to nakierowujemy je na zachowania prospołeczne zadając pytanie „ Jak myślisz, co czuł Twój kolega gdy go biłeś/aś?”, „ Czy chciałbyś doświadczyć takiego zachowania w stosunku do siebie?” itp.
- nigdy nie ignorujemy agresywnego zachowania dziecka;
- ograniczamy czas spędzany przed tv, tabletem, czy telefonem. Sprawdzamy treści jakie ogląda nasze dziecko;
- chwalimy je za pozytywne zachowania;
- zapewniamy dziecku wysiłek fizyczny;
- dostarczamy dziecku pozytywnych doświadczeń.
Kiedy szukać pomocy psychologicznej dla dziecka?
Sygnały ostrzegawcze:
- nie angażuje się w proste gry z regułami;
- utrzymuje słaby kontakt wzrokowy;
- nie mówi, lub nie używa mowy w celu komunikacji;
- nie potrafi odgrywać ról społecznych/ nie angażuje się w zabawy tematyczne z użyciem wyobraźni;
- nie bawi się z dziećmi/ nie wchodzi w interakcję z innymi osobami;
- układa zabawki w rzędy;
- ma trudności z koncentracją uwagi;
- ma ubogą mimikę i rzadko okazuje emocje;
- ma słabą zdolność naśladowania;
- prezentuje nieadekwatne i nasilone zachowania agresywne lub lękowe;
- przejawia stereotypowe zachowania i zabawy np. macha rączkami, kiwa się, używa przedmiotów nietypowych do zabawy;
-nie reaguje na swoje imię.
Rodzicu,
Jeżeli zaobserwowałeś u swojego dziecka choć część z wyżej wymienionych sygnałów ostrzegawczych, koniecznie zgłoś się do psychologa. Takie objawy mogą świadczyć o całościowych zaburzeniach rozwoju.
